Omgaan met dilemma's in de opvang (handreiking)
De maatschappelijke opvang en beschermd wonen (verder: opvang) staat onder druk, zo staat in de recente Rekenkamerrapporten van de G4. Oorzaken zijn onder meer de decentralisatie en bezuinigingen in de sector. De ‘druk’ in de opvang wordt versterkt door een toenemend aantal cliënten met een forensische achtergrond, meestal gepaard met kwetsbaarheden als verslaving, psychiatrische problematiek en/of een licht verstandelijke beperking. Dat leidt niet alleen tot criminele handelingen maar ook tot het importeren van andere problemen in de opvang (ongewenste bezoekers, middelengebruik, agressie-incidenten etcetera). Deze groep stelt daardoor hoge eisen aan de medewerkers. Medewerkers moeten in staat zijn om door middel van krachtgericht te werken relationele veiligheid te creëren. De opvang mist namelijk de middelen voor veel dwang en drang.
Dit veroorzaakt dilemma’s in de beroepspraktijk. Het zijn veelal dilemma's waar de uitgangspunten van de krachtgerichte benadering en de leefklimaatfilosofie lijken te bijten met het creëren van veiligheid, structuur en rust. Belangrijke basisprincipes van het krachtgericht werken en de leefklimaatfilosofie zijn contact, autonomie, perspectief en het vermijden van repressie. Maar hoe breng je dat in praktijk bij mensen die een gevaar kunnen worden voor de veiligheid van zichzelf en anderen? Er is nooit gekeken in hoeverre het professionele handelen in verband met die dilemma’s de cliënt of de situatie daadwerkelijk heeft geholpen. Omdat medewerkers binnen de opvang daar mee geholpen zijn bij hun werk, behoeft dat nader praktijkgericht onderzoek.
In deze studie is literatuuronderzoek gedaan naar veelvoorkomende dilemma’s die spelen bij medewerkers en bestaande reflectiemethoden. Vervolgens zijn interviews afgenomen met medewerkers en cliënten over de ervaren dilemma’s, waarna reflectiebijeenkomsten zijn gehouden om te reflecteren op dilemma’s uit de praktijk. Zowel in de literatuur als in de interviews komen vergelijkbare dilemma’s naar voren waar medewerkers tegenaan lopen. De meest voorkomende dilemma’s hebben te maken met huisvesting, veiligheid, middelengebruik en huisregels.