Sylvia Gerritsen is onderzoeker en universitair docent en verteld over ethiek in de forensische psychiatrie.
Mijn naam is Sylvia Gerritsen en jaren geleden ben ik eigenlijk de forensische psychiatrie ingerold! Vanuit mijn masterstudie deed ik een onderzoek naar de “moeilijke” patiënt in de acute psychiatrie, op de High & Intensive Care. Dit onderzoek was een samenwerking tussen het Amsterdam UMC (toen nog VUmc) en GGZ inGeest, een GGZ organisatie in Noord-Holland. Rond deze periode kwam de ontwikkeling van de forensische variant van HIC op gang, de Forensische High & Intensive Care (FHIC). De afdeling waar ik stage liep, gericht op ethiek, was betrokken bij deze ontwikkeling. Dit vond ik erg interessant en uiteindelijk heb ik vanuit hier een promotieonderzoek kunnen doen naar de ontwikkeling en implementatie van FHIC! Op dit moment loopt er nog steeds een groot landelijk onderzoek naar FHIC waar ik actief betrokken ben. Ik werk nu als universitair docent binnen het Amsterdam UMC, en houd ik mij mijn naast onderzoek ook bezig met onderwijs en ethiekondersteuning.
Wat is volgens jou de grootste ethische uitdaging waar de forensische zorg mee te maken heeft?
De forensische zorg heeft naar mijn idee met veel verschillende ethische uitdagingen te maken. Het gaat hierbij om zowel grote als kleinere uitdagingen, die raken aan een breed pallet van onderwerpen. Denk bijvoorbeeld aan de dilemma’s die komen kijken bij de nadruk op contact-gerichte zorg en de reductie van het gebruik van verplichte zorg zoals de separeercel; Hoe nabij mag je zijn? Waar ligt mijn grens in het aangaan van contact? Mag je een (vrouwelijke) patiënt een knuffel geven om te troosten? Maar ook vragen als: Wat doe je als een patiënt mij iets in vertrouwen vertelt? Mag de patiënt een plant op zijn/haar kamer? Kunnen we een koffieapparaat op de afdeling zetten? Mag een patiënt ongezonde eetkeuzes maken? Of de vraag of deze patiënt een relatie mag/kan hebben met een mede patiënt?
Wat goede zorg is, of wat het goede is om te doen, is niet altijd zwart-wit. Dit maakt het dan ook niet altijd eenvoudig gezien je je in een grijs gebied kan bevinden, of je een afweging moet maken tussen twee belangrijke maar botsende belangen of waarden. Wat ga je dan doen? Ook is het van belang om überhaupt te (leren) herkennen en erkennen dat dergelijke ethische vragen en kwesties bestaan, alvorens je hierop kan reflecteren.
Je bent lid van de commissie ethiek. Kun je ons iets meer vertellen over de rol en de werkzaamheden van deze commissie?
Dat klopt inderdaad! De Commissie Ethiek in de Forensische Psychiatrie bestaat uit een diverse samenstelling, van zorgprofessionals met verschillende achtergronden, onderzoekers, ethici tot een ervaringsdeskundige. De commissie heeft als doel om ethiek onder de aandacht te brengen in de forensische zorg, waar mogelijk ondersteuning te bieden, of het gesprek over een specifiek (ethisch) onderwerp te faciliteren. Zo zijn we nu bezig met een bijdrage over de ethische kanten bij het invoeren van een algeheel rookverbod in de forensische zorg. Welke argumenten en waarden leven nu onder patiënten en van zorgprofessionals, pleitend voor en tegen het rookverbod in de forensische zorg?
Verder gaan we bij forensische organisaties op werkbezoek om over ethiek in gesprek te gaan, en soms ook een moreel beraad te doen. Moreel beraad is een vorm van ethiekondersteuning en kan ingezet worden om als team/groep het gesprek aan te gaan over een specifiek dilemma. Bijvoorbeeld als nabijheid en veiligheid met elkaar op gespannen voet lijken te staan, en je je afvraagt wat het goede is om te doen. Het is een gestructureerd manier om een morele vraag of dilemma met elkaar uit te diepen. Het levert vaak inzichten op en kan zorgen voor meer begrip onder de deelnemers (vaak collega’s).
Als laatste is het leuk om aan te geven dat het mogelijk is om je aan te melden als “vriend” van de commissie ethiek als je geïnteresseerd bent en/of meer wilt weten over ethiek in de forensische zorg. Jaarlijks organiseren we een bijeenkomst met alle vrienden van de commissie. Dit is altijd een zeer waardevolle dag waarin ruimte is voor het delen van en reflecteren op ethische kwesties. We gebruiken hiervoor altijd verschillende interactieve en speelse manieren, om bijvoorbeeld in gesprek te gaan over de kledingkeuze als zorgprofessionals (mag ik in een korte broek naar werk?) of over de inzet van ervaringsdeskundigen.
Meer informatie over de commissie en het inschrijven als vriend van kan je vinden op de website van het EFP (Commissie Ethiek in de Forensische Psychiatrie - EFP).